Integracja sensoryczna (SI) to proces, który ma niezwykłe znaczenie dla prawidłowego rozwoju dziecka. Jak powinna przebiegać? Jakie są objawy zaburzenia integracji sensorycznej? O tym w poniższym tekście.
Co to jest integracja sensoryczna?
Twórczynią teorii integracji sensorycznej (SI) jest dr Anna Jean Ayres. Odkryła ona, w jaki sposób zmysły wpływają na rozwój dziecka.
Integracja sensoryczna to proces neurologiczny, w którym mózg przetwarza informacje zmysłowe pochodzące z ciała i otoczenia, porządkuje je i sprawia, że możemy odpowiednio reagować na bodźce. Dzięki integracji sensorycznej jesteśmy w stanie uczyć się, poruszać się, komunikować się i wchodzić w interakcje z innymi.
Mózg przetwarza informacje pochodzące ze wszystkich zmysłów: dotyku, wzroku, słuchu, węchu, i smaku, a także z propriocepcji. Propriocepcja, zwana też kinestezją i czuciem głębokim, to zdolność organizmu do identyfikowania swojego położenia oraz ruchów.
80% naszego układu nerwowego pracuje nad przetwarzaniem napływających informacji sensorycznych.
Integracja sensoryczna u dziecka - rozwój
Integracja sensoryczna zaczyna się kształtować już w okresie prenatalnym. Pierwszym zmysłem, który się pojawia jest dotyk, stymulowany ruchami matki. Po porodzie noworodek rusza szyją, rękami, nogami i głową. Z czasem zaczyna wykonywać coraz bardziej skomplikowane ruchy, raczkuje, uczy się chodzić.
Dziecko uczy się korzystania ze swoich zmysłów przez pierwsze 7 lat życia. To pozwala mu na poznanie siebie i otoczenia. Proces integracji sensorycznej następuje samoistnie.
Dlaczego integracja sensoryczna jest ważna dla rozwoju dziecka?
Integracja sensoryczna jest kluczowa dla prawidłowego rozwoju dziecka w wielu obszarach, w tym:
Rozwój motoryczny
Integracja sensoryczna jest niezbędna do prawidłowego rozwoju motorycznego dziecka. Dzięki niej dziecko jest w stanie kontrolować swoje ciało, utrzymywać równowagę, koordynować ruchy i wykonywać precyzyjne czynności.
Rozwój poznawczy
Integracja sensoryczna wpływa na rozwój poznawczy dziecka, w tym na: uczenie się, pamięć, koncentrację uwagi, rozwiązywanie problemów, kreatywność.
Rozwój społeczny
Integracja sensoryczna wpływa na rozwój społeczny dziecka, w tym na: interakcje z innymi, rozwój emocjonalny, samokontrolę.
Prawidłowa integracja sensoryczna
Prawidłowa integracja sensoryczna jest kluczowa dla odpowiedniego rozwoju dziecka. Wpływa ona na wszystkie sfery rozwoju dziecka, w tym:
Rozwój motoryczny
Dziecko z dobrze rozwiniętą integracją sensoryczną jest w stanie kontrolować swoje ciało, utrzymywać równowagę, wykonywać precyzyjne ruchy i koordynować ruchy obu stron ciała.
Rozwój poznawczy
Dziecko jest w stanie skupić uwagę, uczyć się nowych rzeczy, myśleć abstrakcyjnie i rozwiązywać problemy.
Rozwój społeczny i emocjonalny
Dziecko jest w stanie nawiązywać relacje z innymi ludźmi, kontrolować swoje emocje i radzić sobie ze stresem.
Zaburzenia SI - objawy
U niektórych dzieci proces integracji sensorycznej może być zaburzony. Dzieci te mogą mieć trudności z odbieraniem i interpretowaniem bodźców z otoczenia, co może wpływać na ich rozwój w różnych sferach.
Nieprawidłowa integracja sensoryczna może objawiać się w różny sposób, w zależności od obszaru, w którym jest zaburzona. Do najczęstszych objawów zaburzeń SI należą:
- problemy z motoryką dużą i małą
- nieprawidłowa postawa ciała
- trudności z utrzymywaniem równowagi
- nieprecyzyjne ruchy
- problemy z ubieraniem się
- trudności z jedzeniem
- problemy z koncentracją uwagi
- łatwe rozpraszanie się
- problem ze skupieniem się na jednej czynności
- problemy z nauką
- problemy z emocjami
- nadmierna wrażliwość lub nieczułość na bodźce
- nadpobudliwość lub apatyczność
- problemy z kontrolą emocji
Terapia SI
Jeśli dziecko wykazuje objawy zaburzeń SI, warto skonsultować się ze specjalistą, który przeprowadzi diagnostykę i w razie potrzeby zaleci odpowiednią terapię. Terapia SI jest skuteczną metodą, która pomaga dzieciom z zaburzeniami SI poprawić integrację sensoryczną i funkcjonowanie w różnych obszarach życia. Twórczynią terapii SI jest dr Anna Jean Ayres.
Jak wspierać rozwój integracji sensorycznej u dziecka?
Rodzice mogą wspierać rozwój integracji sensorycznej u dziecka, zapewniając mu odpowiednią stymulację sensoryczną. Oto kilka wskazówek:
Zachęcaj dziecko do aktywności fizycznej
Ruch jest niezbędny do prawidłowego rozwoju motorycznego i integracji sensorycznej. Zachęcaj dziecko do zabawy w ruch, takich jak bieganie, skakanie, wspinanie się, jazda na rowerze czy pływanie.
Oferuj dziecku różnorodne bodźce sensoryczne
Daj dziecku możliwość doświadczania różnych bodźców sensorycznych, takich jak:
- dotyk: ściskanie, głaskanie, ugniatanie, czochranie
- równowaga: huśtawki, karuzele, chodzenie boso po różnych powierzchniach
- propriocepcja: wspinanie się, chodzenie po nierównym podłożu, huśtanie
- wzrok: zabawy z różnymi kolorami, kształtami, fakturami
- smak: podawanie różnorodnych pokarmów
- słuch: słuchanie różnych dźwięków
Bądź cierpliwy
Rozwój integracji sensorycznej jest procesem, który wymaga czasu i cierpliwości. Nie oczekuj, że dziecko od razu będzie reagować na bodźce sensoryczne tak, jak rówieśnicy.